«Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫине» пуянлатса пынӑ май пӗлмен ҫыравҫӑсен, куҫаруҫӑсен, журналистсен ячӗсене чылай тӗл пулма тиврӗ. Ҫавна май вӗсем пирки сире те пӗлтерес терӗм.
Чӑн та, чӑваш ҫыравҫисем пирки хатӗрленӗ чи анлӑ кӗнекесенчен пӗри вӑл — Петӗр Ялкир хатӗрленӗ «Литературный мир Чувашии». Чӑн та пысӑк ӗҫ туса ирттернӗ, кам-кам кӑна ҫук пуль унта. Ҫавах ӑна ниепле те тулли кӗнеке тесе хаклама ҫук. Вырӑсларан чӑвашла куҫаракансем унта чылай пулин те хӑшӗ-пӗрин ячӗ ҫук ҫав. Пӗрисене шыраса тупайман, теприсем сиксе юлнӑ, виҫҫӗмӗшӗсене, тен, юриех кӗртмен. Акӑ Михаил Рубцовах илес. Николай Гоголӗн, Аркадий Гайдарӑн, Иван Тургеневӑн, тата ытти ытлашшиех те паллӑ мар ҫыравҫӑсен хайлавӗсене пит нумай вырӑсларан чӑвашла куҫарнӑ. Анчах Ялгирӑн справочникне лекеймен.
Елчӗк ҫӗрӗнче ҫуралнӑскер, Елчӗк районӗн «Колхоз ялавӗ» хаҫатӑн яваплӑ секретарӗ. Ӗмӗрӗ унӑн вӑрӑмах пулман, ҫавах Лев Толстойӑн «Казаксем» тата Эммануил Казакевичӑн «Ҫӑлтӑр» повеҫсене чӑвашла куҫарма ӗлкӗрнӗ.
2021 ҫулхи кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче, илемлӗ кунра – 21.01.2021 – республикӑра 44 мӑшӑр ҫемье ҫавӑрнӑ. Ҫак кун кӗҫнерникуна лекни те пӗлтерӗшлӗ пулман.
Юстици ӗҫӗсемпе ӗҫлекен патшалӑх служби пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗҫнерникун Чӑваш Енре 44 ҫемье чӑмӑртаннӑ. Шупашкарти Мускав районӗнче 8 мӑшӑр пӗрлешнӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарта – 6 мӑшӑр, Шупашкарти Ленин районӗнче тата Ҫӗрпӳ районӗнче – 5-шер мӑшӑр хут уйӑрттарнӑ. Шупашкарти Калинин районӗнче 4 мӑшӑр ЗАГСа утнӑ.
Ҫӗрпӳре пурӑнакан арҫын пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмен ҫӗр лаптӑкӗнче наркотиклӑ ӳсен-тӑран ӳстернӗ. Куншӑн вӑл судра явап тытнӑ.
Пӗлтӗр ҫу уйӑхӗнче вӑл тӗнче тетелӗ урлӑ наркотиклӑ ӳсен-тӑранӑн вӑррине саккас панӑ. Унтан ӑна Тӗнсӗр ялӗ ҫывӑхӗнчи пушӑ лаптӑк ҫине акнӑ. Хайхискер пӗр эрне унта велосипедпа темиҫе хутчен кайса килнӗ, ӳсен-тӑрана киле татса пынӑ.
Полицейскисем килте ухтарнӑ чухне 1 килограма яхӑн наркотиклӑ ӳсен-тӑран тупнӑ. Арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ, ӳкӗннӗ.
Паян, кӑрлач уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ районӗнче ҫул ҫинче инкек пулнӑ. Хальхинче ҫул ҫинче ӗҫлекен рабочисем шар курнӑ.
Пӑтӑрмах ирхи 10 сехет тӗлӗнче пулнӑ. Малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, «LADA Granta» автомобиль астумасӑр «КамАЗпа» ҫапӑннӑ, унтан ҫул ҫинче ӗҫлекен рабочисем пырса кӗнӗ. Ҫӑмӑл машина рулӗ умӗнче 21 ҫулти каччӑ пулнӑ. Инкекре аманнӑ икӗ рабочие тухтӑрсен пулӑшӑвӗ кирлӗ пулса тухнӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫул ҫинчи инкек сӑлтавне специалистсем тишкерӗ.
Паян республикӑра ҫил-тӑман алхаснӑран ҫине-ҫинех аварисем пулнӑ. Куславкка районӗнчи Тӗрлемес ҫывӑхӗнчи хӑрушӑ аварире 4 ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлни пирки пӗлтернӗччӗ. Шупашкар районӗнче те машинӑсем ҫапӑнни пирки хыпарларӑмӑр.
Паян Ҫӗрпӳ районӗнче те авари пулнӑ. Унта виҫӗ ҫын суранланнӑ. 11 сехет те 45 минутра «Атӑл – Сӗнтӗрвӑрри» автоҫулӑн 9-мӗш ҫухрӑмӗнче «Калина» водителӗ руле итлеттереймен – транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса «Хондӑпа» ҫапӑннӑ. «Калина» рулӗ умӗнче 35 ҫулти хӗрарӑм ларнӑ. Вӑл тата унӑн пассажирӗ, «Хондӑри» пассажир аманнӑ.
Ҫӗнӗ ҫул хыҫҫӑн, кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче, Вӑрмар районӗнчи Урнар ялӗнче ултӑ ҫын пушарта ҫунса вилни пирки пӗлтернӗччӗ. Вӗсенчен виҫҫӗшӗ – ачасем.
Паян кӑшӑлвируса сарӑлассипе кӗрешекен оперативлӑ штабӑн черетлӗ ларӑвӗнче ҫак пушар пирки те калаҫнӑ. Инкеклӗ лару-тӑру патшлӑх комитечӗн пуҫлӑхӗ Вениамин Петров ҫак ҫемье ҫинче чарӑнса тӑнӑ. Ҫемье 2020 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнченпе Урнарта пурӑннӑ, Ҫӗрпӳ районӗнчен куҫса килнӗ. Икӗ хӗрӗ /вӗсенчен пӗрин ачасем пулнӑ/ амӑшӗ тата унӑн арҫынни патне пурӑнма килнӗ. Амӑшӗ вара арҫыннипе виҫӗ ҫул пурӑннӑ. Пурӑнмали условисем япӑх пулнӑран ҫемье Ҫӗрпӳ районӗнче шутра пулнӑ.
7-ри тата 10 ҫулти ачсем шкулта вӗреннӗ, 4-ри хӗрача ача пахчине ҫӳремен, мӗншӗн тесен ку ялта вӑл пулман та. Соцӗҫченсем ҫемьене пӗрре мар килнӗ. Юлашки хутчен раштавӑн 26-мӗшӗнче пынӑ, ачасене сиплев учрежденине вӑхӑтлӑха вырнаҫтарма сӗннӗ. Амӑшӗ Ҫӗнӗ ҫула ҫемьепе ирттерес тенӗ, уяв хыҫҫӑн пыма шантарнӑ.
Вениамин Петров малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар юсавсӑр холодильнике пула тухма пултарнӑ. Пӗртӑвансенчен пӗри ҫулӑм тухнине сиссен кил хуҫине вӑратнӑ. Лешӗ вара мӗн тумаллине пӗлмен ахӑртнех – хӑйӗн тӑрӑх шыв янӑ, утиялпа чӗркеннӗ те кӳршисенчен пулӑшу ыйтма васканӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнче мӗншӗн тӗтӗм тӑрать? Ҫынсем ҫӑра тӗтӗм тӑнине асӑрханӑ.
Раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Кӑнар поселокӗ ҫывӑхӗнчи ҫӳп-ҫап полигонӗ ҫунма пуҫланӑ. Ӑна пӑхса тӑракан организаци ҫулӑма хӑй тӗллӗн сӳнтереймен. Ҫавна май ҫулӑм сарӑлсах пынӑ.
Раштавӑн 30-мӗшӗнче вырӑнти влаҫ лару-тӑру йӗркеллех пулнине пӗлтернӗ. Ҫӳп-ҫап купине сӳнтерме 6 грузовик, 2 поогрузчик, 2 экскаватор хутшӑннӑ.
Раштавӑн 31-мӗшӗнче унта йывӑр техника ӗҫленӗ. Ҫулӑма сӳнтерес тесе 550 кубла метр тӑпра турттарса килнӗ. Тӳре-шара пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫынсемшӗн хӑрушлӑх ҫук.
Ҫӗрпӳ районӗнче ҫӳп-ҫап полигонӗ хыпса илнӗ. Ку хыпара Инкеклӗ ӗҫсен патшалӑх комитечӗ паян кӑнтӑрла иртсен пӗлтернӗ.
Унта хыпарланӑ тӑрӑх, полигон ҫунма пуҫлани ҫинчен Ҫӗрпӳ районӗн администрацийӗн пуҫлӑхӗ Сергей Беккер пӗлтернӗ хыҫҫӑн вырӑна яваплӑ специалистсем тухса кайнӑ. Лару-тӑру пирки республика Элтеперне Олег Николаева та систернӗ-мӗн.
Полигона сӳнтерес ӗҫе ыран пуҫӑнӗҫ. Ун валли 6 самосвал, 2 экскаватор тата 2 бульдозер уйӑрӗҫ.
Инкеклӗ ӗҫсен патшалӑх комитетӗнче ӗнентернӗ тӑрӑх, полигон ҫунни ҫутҫанталӑкшӑн тата ҫынсемшӗн хӑрушӑ мар.
Паян ирхине Чӑваш Енре каллех хӑрушӑ авари пулнӑ. Унта ҫынсен пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Авари А-151 автоҫул ҫинче Ҫӗрпӳ районӗнчи Чурачӑк ялӗнче пулнӑ. ҪҪХПП пӗлтернӗ тӑрӑх, «Лифан» транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухсан «Лада Грантӑпа» ҫапӑннӑ.
Грантӑри» навигатор кӑтартнӑ тӑрӑх, водитель 250 ҫухрӑм кайма ӗлкӗрнӗ, Чулхулана кайма тухнӑ.
Аварире виҫӗ ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче каҫхине, 17 сехет те 45 минутра, «Атӑл» М-7 ҫул ҫинче, Ҫӗрпӳ районӗнче, виҫӗ машина ҫапӑннӑ.
«Рено-Дастер» автомобиль малтан «Ман» фура ҫине пырса кӗнӗ, унтан — «Дэу-Нексиа» машинӑпа тӑрӑннӑ.
Малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, «Рено» автомобиль тӗп ҫул ҫине тухнӑ чухне грузовика ирттерсе яман. Инкекре ҫӑмӑл машинӑн водителӗн 38 ҫулти арӑмӗ йывӑр суранланнӑ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ. Вӑл водительпе юнашар ларнӑ. Машина хӗрарӑм ларнӑ енчен пырса ҫапӑннӑ.
«Рено» водителӗ, Ҫӗрпӳ районӗнчи 39 ҫулти арҫын, ӳсӗрри палӑрнӑ. Каярах ӑна хӑйне те тухтӑр пулӑшӑвӗ кирлӗ пулса тухнӑ. Ҫул-йӗр правилине пӑснӑшӑн, ҫав шутра хӑвӑртлӑха ӳстернӗшӗн те, пӗлтӗр ҫак водителе административлӑ майпа 5 хутчен явап тыттарнӑ.
+24.3 °C